Literatür anlamı olarak siber zorbalık, iletişim teknolojilerini kullanarak başkasına zarar vermektir. Günümüzde bilgisayar, telefon gibi teknolojik aletlerin, özellikle de internetin oldukça yaygınlaşmasıyla birlikte, çağımızın en önemli sorunlarının arasına siber zorbalık da dahil olmuştur. Bu yüzden hem ebeveynlerin, hem gençlerin, hem de eğitimcilerin bu alanda bilinçlenmeleri ve bu konuya dikkatle eğilmeleri gerekmektedir.
Yapılan araştırmalar da gençlerin bilgisayar kullanım amaçları arasında ödev, ders gibi konuların yanında sohbet ve sosyal medya gibi yanlış kullanıldığında oldukça zararlı olabilecek alanlar da bulunmakta. On sekiz yaşının altında milyonlarca çocuk sosyal medya sitelerinin çoğuna üye olmuş, kişisel bilgilerini ve fotoğraflarını bilinçsizce paylaşmakta. Bu bilgiler kötü niyetli kişilerce istenmeyen şekillerde kullanılabilir. Bunun yanı sıra internetin kullanım amaçları arasında başkalarına zarar vermek te araştırmaların üzüntü verici sonuçlarından biridir.
Başkalarına kasten zarar vermek saldırganlık davranışıdır, bunu güçlünün zayıfa sürekli hale getirerek uygulamasına da zorbalık denmektedir. Zorbalığın anlık mesajlaşma siteleri, telefon, sohbet odaları, E-posta, sosyal ağ siteleri, forumlar, web siteleri gibi araçlarla uygulanması da siber zorbalık kavramını ortaya çıkarır.
Siber zorbalık dört başlıkta ortaya çıkmaktadır. Bunlardan elektronik zorbalık, kişinin elektronik eşyalarına zarar vermektir. Elektronik iletişim zorbalığı, sosyal ağlar üzerinden korkutma, iftira gibi türlerle kişiye zarar vermektir. Doğrudan siber zorbalık kişinin elektronik aletine virüs bulaştırmak, uygunsuz resimler, tehdit, aşağılama, online gruplardan dışlama gibi şekillerde olayın gerçekleşmesine denir. Dolaylı siber zorbalık ise bireye ait gizli resim, bilgi vs. ifşası, iftira, dedikodu, kişi hakkında olumsuz kampanya düzenleme gibi biçimlerde olayın gerçekleşmesine denir.
Siber zorbalık geleneksel zorbalıktan daha tehlikelidir. Ortaya çıkan olumsuzluğun kaynağı bilinmemekte ve durum daha kolay yayılmaktadır. Siber zorbalıkta cinsellik geleneksel zorbalığa göre daha fazladır. En önemlisi de siber zorbalıkta kişi için kurtulabilecek alan yoktur. Siber zorbalığa uğrayan kişilerde çaresizlik, kontrol kaybı, insanlardan uzaklaşma, bunalım, depresyon hali, başarıda azalma ve kendine zarar verme durumları oluşabilmektedir. Çocukta aniden teknolojiden uzaklaşma gibi durumlar varsa çocuğun siber zorbalığa maruz kalmasından şüphe edilebilir.
Siber zorbalığın önlenmesi yolunda incelenmesi gereken faktörlerden bir de kimlerin siber zorbalık yapabileceğinin saptanmasıdır. Siber zorbalığı; ait olma, güç – kontrol ve eğlenme gibi temel ihtiyaçları karşılamada yetersiz kalmış kişiler yapmaktadır. Bunun yanı sıra öfkeli ve saldırgan kişiler, yalnızlık içinde olanlar, öz saygı ve akran iyimserliği düşük olanlar, okulda kendini güvende hissetmeyen gibi kişilerde siber zorbalık davranışını ortaya çıkarabilmektedirler. Zeka düzeyi arasında pozitif, empati düzeyi arasında ise iki taraflı ilişki bulunmaktadır. Kişilerin başkalarına zarar verme amacıyla daha kompleks planlar kurması zeka ile ilişkisini bize açıklamaktadır. Empati düzeyi düşük kişilerin karşısındakine verdiği zararı anlayamaması, empati düzeyi yüksek kişilerin de karşısındakinin canını neyin daha fazla acıtacağını tahmin edebilmesi durumları bize iki taraflı ilişkiyi açıklamaktadır.
Peki ya neden siber zorbalığı tercih ediyorlar? Bunun en önemli cevaplarından biri görünmezlik algısıdır. Kişilerin, başkalarına siber yollarla verdikleri zararı kimsenin bilemeyeceği ve yakalanmayacağı gibi yanlış bir inançları var. Bir diğer madde ise kişiliğin kişisel benlikten sosyal benliğe geçmesidir. Yani kişi karşısındaki bireye saldırırken kendini bir grubun parçası olarak hissediyor ve yaptıklarının gruba mal olacağını düşünüyor. Ayrıca zayıf ebeveyn ilişkileri de siber zorbalığın tercih edilme etkenlerinden birisidir.
Siber zorbalık sorununun çözümü için en önemli hususlardan bir tanesi bu konuyu en ayrıntısı ile bilmek ve insanları bu konu da bilinçlendirmektir. Bunun içinde teknolojiden ve çağın jargonundan mutlaka haberdar olunması gerekmektedir. Çocuğun bu konuda yapması gereken en önemli şey ise bu durumu başkalarına anlatmasıdır. Çünkü bunu yapan kişi yakalanmayacağını düşündüğü için bunu yapabilmektedir. Bu durumu saklamak veya misilleme yapmak gibi durumlar sorunun çözümüne yardımcı değildir. Uzman kişiler, siber zorbalık sorununun ortaya çıkmadan önlenmesi için, mağdur duruma düşebileceklerle duyarlılık geliştirme programı, zorbalığı yapabilecek kişilerle de gerçeklik terapi programı gibi grup programları uygulayabilirler.
Bilgi Almak ve Randevu İçin Arayınız: 05399277232
Adem Tatar